Przydomek vel przezwisko - Grodzisk Mazowiecki

Grodzisk Mazowiecki - Jest to spora parafia na Mazowszu gdzie również mieszkali moi przodkowie. Przeczesując akt po akcie trafiłem na wiele zagwozdek, które utrudniały mi uzyskanie końcowych rezultatów. Było to oczywiście, jak się później okazało, spowodowane głównie zmianą nazwisk.

Śledząc konkretne osoby w danych rodzinach udało mi się ustalić takie rozbieżności. Moje rezultaty prezentuję poniżej w formie małych opracowań poszczególnych nazwisk. Okres jaki badałem to głównie XVIII wiek oraz pierwsza połowa XIX wieku.

parafia Grodzisk Mazowiecki:

Zagrajek vel Potrzebniczek

Zagrajek to bardzo popularne nazwisko, o którym pisałem już opracowując nazwiska swoich przodków (LINK). Przedstawiłem tam niejakiego Wojciecha Zagrajka, który 2-krotnie się żenił. Najpierw w parafii Kaski, a ponownie już w Jaktorowie, gdzie się również ożenił. W 2 akcie ślubu w 1826 r. odnotowano przy nazwisko określenie Potrzebniczek. Gdy uzyskałem dostęp do aktów łacińskich wtedy zacząłem poszukiwania aktu urodzenia Wojciecha. Wiedząc kiedy mniej-więcej się urodził (a ten zakres obejmowały zachowane akta) ruszyłem do poszukiwań. Znalazłem parę aktów urodzeń dzieci Macieja i Ewy Kakietków, ale Wojciecha nie mogłem. Dopiero patrząc w spisie urodzeń po miejscowościach i parach rodziców zauważyłem, że w 1778 roku na karcie 27 widnieje akt urodzenia Wojciecha Potrzebniczka. Rodzice i miejscowość się zgadzały więc miałem już pewność, że moje Zagrajki występowały również pod przydomkiem Potrzebniczek. Oprócz tej pary jeszcze trafiłem na drugą Wojciech-Katarzyna. Oczywiście oni również w tym samym okresie występowali pod tym nazwiskiem i przydomkiem. Prawdopodobnie ten Wojciech był bratem Macieja.

Zagrajek vel Bączyński

Wspomiani wyżej Wojciech i Katarzyna Zagrajek mieli syna, również Wojciecha. W jego akcie ślubu z 1810/14 (LINK) jest wzmianka, że nosił również nazwisko Bączyński. Skąd się ono wzięło? Nie wiem. Nie kojarzę innych Bączyńskich niż Wojciech w tym rejonie.

Kakietek vel Sołtys

O tym przypadku dokładniej pisałem w dziale nazwiska: http://tomgene.blogspot.com/p/kakietek.html

Część osób z tej rodziny występowała pod pseudonimem Sołtys. Prawdopodobnie ktoś z nich, pewnie ojciec Sebastian był sołtysem w Jaktorowie. W każdym razie w akcie zgonu jego żony Barbary jest wzmianka, że umarła "Barbara Kakietkowa Sołtysowa".

Jako Sołtys głównie występowali ich synowie z rodziną czyli Paweł oraz Maciej.

Perzyna vel Polesinek

Perzyna to również nazwisko występujące w moim drzewku. W XVIII były w Jaktorowie 2 pary Łukasz-Zofia oraz Bartłomiej-Justyna Perzyna. Oczywiście Łukasz i Bartłomiej byli braćmi. W niektórych aktach ich dzieci (urodzeń, ślubów) zamiast nazwiska Perzyna pisano Polesinek. Nie wiem skąd ten pseudonim, ale dla potwierdzenia jest nawet wzmianka w akcie ślubu Stanisława, syna Bartłomieja z Chyliczek - LINK.

Wysmułek vel Jacoszek

U mnie w rodzinie występowało paru Wysmułków, ale ich nie opisywałem gdyż to raptem 3 pokolenia. W każdym razie w roku 1813/226 umiera Łukasz Jacosek czyli Wysmułek  (LINK). Akurat świadkiem jest brat Walenty, który występuje u mnie w drzewku i w innych aktach był normalnie wpisywany jako Wysmułek. Przezwisko to wzięło się prawdopodobnie od imienia ojca Walentego i Łukasza czyli Jacka. Niestety takiego aktu potwierdzenia nie znalazłem. Za to w akcie zgonu córki Łukasza, Łucji,  imię ojca jest wpisane jako Jacek (ewidentna pomyłka księdza, ale możliwe, że wpisał imię dziadka). 

Szwed vel Goszczyński

Wracając jeszcze na chwilę do Łucji Wysmułek, analizując jej postać trafiłem na kolejną zmianę nazwisk. W 1799 roku Łucja wychodzi za mąż za Szymona Szwed'ka. Dalej analizując akty urodzenia i ślubu ich dzieci kierując się imionami można trafić na zamienność nazwisk. Raz występowali jako Szwed/Szwedek,a raz jako Goszczyścy (np. akt zgonu Łucji). Nie były to na pewno 2 pary o tych samych imionach gdyż świadczy o tym chociażby nazwisko panieńskie Łucji Wysmułek/Jacoszek, które pojawiało się w aktach. Niestety nie kojarzę też by był jakiś 1 akt, w którym występowałyby oba nazwiska na raz.

Analizując wszelkie akty metrykalne z Jaktorowa (w moim przypadku XVIII/XIX wiek) i porównując poszczególne pary można jeszcze wychwycić masę innych nazwisk, które były używane naprzemiennie.
Na podstawie mojego opracowania (link) oprócz powyższych nazwisk znalazłem jeszcze inne. Poniżej prezentuję ich listę już bez konkretnych wyjaśnień (gdyż te łatwo samemu znaleźć przeglądając akty bądź indeksy w genetece):


Francuz Połaniecki Połanecki

Chechłacz / Michalczyk

Ciszek Ciszewski Michalak

Cegliński / Zajda

Stelmach Stalmach Romański

Pietrak Pietrzak Adamczyk Jadamczyk

Waszek Polesinek Krzeczewski

Malowaniec Krakowiak

Sałaciński / Rosiak

Przy okazji jak to było w przypadku Wiskitek opisałem przykłady z pobliskiego Szymanowa. Tutaj zamieszczę 2 dodatkowe przykłady z pobliskiej parafii Kaski.

parafia Kaski:

Ołubek vel Kowalski vel Jankowicz vel Świętkowicz

W 1791 roku w parafii Kaski ślub bierze Tomasz Jankowicz kowal z Konstancją Piestrecką. W kolejnych aktach występują jako Kowalscy co już widać z aktu ślubu wzięło się od profesji Tomasza.  W 1792 rodzi się ich 1 córka Małgorzata, która zaraz umiera już jako Świętkowicz. Rok później jej siostra Róża rodzi się również pod tym samym nazwiskiem. 

Kilka lat później ich syn Antoni rodzi się już jako Ołubek. W jego akcie ślubu w 1822 roku widnieją oba nazwiska: Ołubek i Kowalczyk. Skąd takie zmiany nazwiska? Nie wiem. Poprawne nazwisko to chyba Kowalczyk/Kowalski. Prawdopodobnie ojciec Tomasza, Franciszek (tak ustaliłem z aktu 2 ślubu siostry Tomasza, Marianny wdowy po Stanisławie Pawlaku z 1840 roku) był kowalem.

Michalak vel Węgierski

To nazwisko dotyczy pary Kazimierz-Petronela, która mieszkała w parafii Kaski, ale część chrztów ich dzieci było zgłaszane w parafii Wiskitki. Generalnie oba nazwiska są używane na przemian w obu parafiach. Dopiero w 1810 roku jest akt ślubu ich syna Józefa z Antoniną Nowakowską. Co ciekawe, w parafii Kaski w zapowiedzi Józef jest zapisany jako Michalak, a matka zd Węgierska. W parafii Wiskikit ten ślub już jest między Józefem Węgierskim i Antoniną Nowakakowską. Podejrzewam, że ojcem Kazimierza mógł być Michał oraz to, że pochodził z Węgier. Niestety aktu ślubu Kazimierza z Petronelą nie mam, a z aktu zgonu Kazimierza nic nie wynika.

LINK  - 1810/7 akt z Wiskitek

LINK - 1810/52 akt z par. Kaski